تفاوت روانشناس، مشاور و روانکاو موضوعی است که اکثر مردم را به اشتباه می‌اندازد و همین ناآگاهی در مورد تفاوت روانشناس و مشاور، هم در تالیف و ترجمه بسیاری از متون تخصصی و هم در فهم و درک کار این دو، ابهاماتی را ایجاد کرده است.
در مقوله تفاوت روانشناس و مشاور و نیز مشاوره در حوزه روانکاوی و روانشناختی، اغلب ابعاد ظریف بسیاری از نظر دور می‌ماند.
تفاوت روانشناسی و مشاوره
برای پی بردن به تفاوت روانشناس و مشاور نیاز است که ابتدا با تعریف و مفهوم این دو اصطلاح آشنا گردیم.
روانشناسی
علمی تخصصی و در پی شناخت ابعاد رفتاری و شخصیتی افراد و ارتباط آن با طرز فکر و ذهن او است.
در روانشناسی، همان‌طور که از نامش پیدا است، روح، تعریف و جایگاهی نداشته و تعبیر و مضمون بطن و جان، در واژه «روان» مصطلح و خلاصه شده است؛ این یعنی که «روان» با «ذهن» فرق داشته و درواقع «روان» در برگیرنده مفهوم ذهن برتر یا همان بعد معنوی و روحانی است.
علم روانشناسی، معمولن در بستر تحصیلات آکادمیک، مطالعه و آموزش داده می‌شود و دارای زیرمجموعه‌های مختلفی ازقبیل روانشناسی بالینی، روانکاوی، روانشناسی کودک، روانشناسی خانواده، روانشناسی کاری، و … است.
هر یک از این شاخه‌های روانشناسی، اهداف، کاربردها و روند منحصر به فردی دارند و همگی با بهره‌مندی از دانش روانشناسی عمومی، که جان‌مایه همه آن‌ها است، بر بهبود وضعیت خلقی و روانی افراد، تمرکز دارند.
مشاوره
اما مشاوره یک علم نیست، بلکه یک مهارت عملی در روش‌یابی و شرح و تشخیص مسائل و یافتن راه حل برای رفع آن‌ها است.
تفاوت روانشناس و مشاور چیست
اغلب مردم فکر می‌کنند که روانشناس و مشاور، یکسان هستند، اما این یک طرز تلقی، اشتباه بوده تفاوت روانشناس و مشاور، عموما از نظر جا می‌ماند.
روانشناس
روانشناس و مشاور با هم تفاوت دارند و در توضیح تفاوت روانشناس و مشاور می‌توان گفت که روانشناس، فردی است که در زمینه شناخت بنیان‌های ذهنی و روانی رفتار، اخلاق و شخصیت انسان‌ها به تحقیق و مطالعه می‌پردازد و با کشف ارتباطات میان روان و رفتار، به حل مشکلات و تشخیص ریشه‌های رفتار و انتخاب‌های انسان‌ها می‌پردازد.
مشاور
اما مشاور کسی است که به گفتوگو با فرد یا افرادی در مورد یک یا چند موضوع مشخص می‌پردازد و با نگرشی که دارد، با استفاده دانش و تجربه خویش، در یافتن راه‌کارهای موثر برای رفع مشکلات و تشخیص موقعیت، به آن‌ها کمک می‌نماید و با درک و همدلی، فضای مناسبی را ایجاد می‌کند تا مخاطب یا مخاطبانش نیز به توصیف و شرح دغدغه‌ها پرداخته و به نوعی هم‌فکری از راه گفتوگو را میسر می‌سازد.
در توصیف تفاوت روانشناس و مشاور می‌توان در یک تعریف جامع این‌طور اظهار داشت که هر روانشناسی می‌تواند مشاور نیز باشد؛ اما هر مشاوری، روانشناس نیست.
روانشناسانی که در حوزه دانش خود از روش مشاوره برای کمک به انسان‌ها و درعین‌حال تکمیل تحقیقات و مطالعات روانشناسی استفاده می‌کنند، مشاور روانشناس هستند اما مشاوره، مفهومی جامع‌تر است که گستره وسیعی از انواع مقولات را دربر می‌گیرد و یکی از این موضوعات که زیرمجموعه مشاوره قرار می‌گیرد، علم روانشناسی است.
مشاوره چگونه است و مشاور چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
برمبنای آنچه در مورد تفاوت روانشناس و مشاور، گفته شد، این‌گونه نتیجه می‌گیریم که علی‌رغم این مساله که مشاوره الزامن از دیدگاه روانشناسی انجام نمی‌شود؛ اما یک مشاور حرفهای و موفق در حقیقت از مهارت‌های ارتباط ذهنی با مخاطبش بهره می‌گیرد.
مشاور خوب، پیش از هر چیزی باید توانایی درک متقابل بالایی داشته باشد و با مدارا و همدلی، بدون تعصب و تحمیل، در راستای کمک به حل موضوع و نیز کامل‌تر شدن دانش و دیدگاه خود در آن زمینه، به گفتوگو و مرور تجربیات و بیان دیدگاه خود بپردازد و درعین‌حال از نقطه نظر مخاطبش نیز بهره‌مند شود.
مشاور و مراجع، در یک کفه قرار دارند، و هر یک روایت خویش از زندگی و موضوع مورد گفتوگو را بیان می‌دارند. پس، رابطه مشاور و مراجع در واقع یک ارتباط «مشاور با مشاور» است؛ دغدغه مراجع و شیوه نگرشش، مانند صورت مساله‌ای است که نیمی از راه حل را در خود مستتر دارد و مشاور با نگرش واضح‌تر، این راه حل را از درون همان دغدغه بیرون می‌کشد و با دانش خود آمیخته و به مراجع و یا همان مخاطبش، ارائه می‌دهد.
مشاوره و مشورت، روندی است که در طی آن فرد داخل گود، از کنار گودنشینان کمک می‌گیرد؛ زیرا او که در وسط معرکه است و دچار آشفتگی فکری و روانی شده، شاید نتواند از همه زوایا به موضوع مورد نظرش بنگرد، اما او که در کنار گود نشسته می‌تواند از زاویه دید وسیع‌تری وجوه و ابعاد بیشتر را از نظر بگذارند و به این‌گونه مانند یک نقشه‌خوان در کنار راننده، به او در درک وضعیتش و تشخیص مناسب‌ترین رفتار و تصمیم کمک کند.
حال اگر مشاور خودش دارای تجربه و دانش در آن موضوع نیز باشد، می‌تواند دیدگاهی جامع‌تر و به درد‌بخورتر در اختیار مراجع بگذارد و این‌گونه یک مشاور می‌تواند به درجه مربی‌گری نیز برسد.
بازار کار مشاور بهتر است یا روانشناس؟
مقایسه در این باب که بازار کار مشاور بهتر است یا روانشناس، یک قیاس اشتباه است. زیرا همان‌طور که در وصف تفاوت روانشناس و مشاور گفته شد، حوزه فعالیت مشاور نامحدود است و بازار کار آن نیز بر مبنای محبوبیت و کاربرد موضوعی است که مشاوره در مورد آن انجام می‌شود؛ برای مثال بازار کار مشاور زیبایی نسبت به بازار کار مشاور اقتصادی پر رونق‌تر است. بنابراین سنجش و مقایسه درست این‌است که بازار کار مشاور روانشناس را با سایر مشاورین در علوم و حوزه های دیگر بررسی نماییم.
اما اگر پرسشی که مد نظر داریم، این باشد که وضعیت بازار کار مشاوره روانشناس در قیاس با دیگر مشاغل حوزه روانشناسی چگونه است، می‌توان گفت که به نظر می‌رسد مشاوره در حوزه روانشناسی، رونق بیشتری نسبت به سایر فعالیت‌های این حوزه مانند پژوهش، تدریس و … داشته باشد؛ زیرا باید درنظر داشت که بسیاری از روانشناسان هستند که مشاوره نمی‌دهند و در این زمینه فعالیت ندارند، اما از آن طرف، مردم بیشتر برای مسائل خود به روانشناسانی که در امر مشاوره فعالند، مراجعه می‌نمایند.
روانشناس بالینی حلقه ارتباطی میان روانشناسی و علوم اعصاب است
روانشناس بالینی یکی از زیرمجموعه‌های دانش روانشناسی و از جمله تقسیمات آکادمیک این علم است. روانشناسی بالینی به صورت تخصصی مباحث روانشناسی و رفتاری و شخصیتی را با بنیان‌های عصبی و فیزیولوژیک درمی‌آمیزد و درمان‌های دارویی را مورد بررسی قرار می‌دهد.
روانشناسی بالینی برای مواردی مانند درمان وسواس، آشفتگی‌های روانی و عصبی، درمان افسردگی و استرس مزمن، اختلالات ذهنی و رفتاری کودکان که اساس عصبی دارند مانند اوتیسم و … کاربرد دارد.
روانشناسی بالینی با استفاده از آزمایش‌های تجربی، مدل‌های آزمایشگاهی و حیوانی، به تحقیق در مورد تاثیر مواد مختلف بر سیستم عصبی مرکزی و مغز و کارکردهای آن می‌پردازد و پایه‌های شیمیایی و زیستی خلق‌وخو را جست‌وجو و مطالعه می‌کند.
تفاوت روانشناس و روانکاو
ضمن تفاوت روانشناس و مشاور، باید گفت‌که روانکاو نیز با روانشناس تفاوت‌هایی دارد و همان‌طور که روانشناسی، زیرمجموعه مشاوره است، روانکاوی نیز، زیرمجموعه روانشناسی است.
آیا روانشناسی همان روانکاوی است؟ تفاوت روانشناس و روانکاو چیست؟
روانکاوی، شاخه‌ای از علم روانشناسی است و این بدان معنا است که یک روانکاو، درواقع یک روانشناس است؛ اما یک روانشناس الزامن یک روانکاو نیست.
روانشناسی که می‌خواهد به عنوان یک روانکاو فعالیت داشته باشد، باید مهارت‌ها و دوره‌های تخصصی روانکاوی را پس از گذراندن دروس روانشناسی، پشت سر بگذارد.
روانکاو
روانکاو، فراتر از یک مشاور روانشناس عمل می‌کند و علاوه بر گفتوگو و شنیدن حرفهای مراجع، ریشه‌های خلقی و فکری او را جستجو کرده و برای درمان اختلالات روانی و رفتاری او، تلاش می‌کند.
روانکاو، در حقیقت درمان‌گری است که روانشناسی را منعطف‌تر و گسترده‌تر درک کرده و به واسطه این انعطاف نظری، عمق روان بشر را مکاشفه می‌کند.
روانکاوی
روانکاوی، شیوه درمانی است که بیشتر بر ذهن ناهشیار و ضمیر ناخودآگاه تکیه دارد و از مشاهیری مانند زیگموند فروید، کارل گوستاو یونگ و افلاطون و دیگر محققین حوزه فلسفه و روانشناختی به‌جا مانده است.
نگرش روانکاو به مشکلات و اختلالات، عمیق‌تر و بنیادی‌تر است. روانکاوی، بر خلاف روانشناسی بالینی، فراتر از کالبد فیزیولوژیک، و در بستر روان و ضمیر، به دنبال ریشه‌های مشکلات و راه‌حل آن‌ها می‌گردد.
آن‌چنان که از تفاوت روانشناس و مشاور برمی‌آید، روانکاو، یک مشاور روانشناس است که با آزمون‌های رفتاری، به ورای آنچه در ذهن خودآگاه و هوشیاری و اختیار ارادی می‌گذرد، تمرکز کرده و به اختیار جبری و موارد پنهان نفس بشر، می‌پردازد.
روانکاوها معمولن نظریه‌پردازان علم روانشناسی هستند و روانکاوی بخشی از روانشناسی است که با مباحث فلسفه و اخلاق و معنویات، هم‌پوشانی دارد و متاثر از علوم نظری فراآگاهی و گاهن دانش متافیزیک، ابعادی از نهاد انسان را فارغ‌از هویت و شخصیتش، مدنظر قرار می‌دهد.
در آخر
در صورت نیاز به مشورت و یا کمک گرفتن از افراد متخصص در حوزه‌های ذکر شده در این مقاله کافی است اپلیکیشن نوا را نصب کنید و از بین متخصصان فعال در این حوزه، شخص مورد نظر خود را انتخاب کرده و از همین امروز در مسیر بهبود هر چه بیشتر سلامت روان خود گام بردارید.
برای دانلود اپلیکیشن نوا اینجا کلیک کنید.
