اختلال شخصیت خودشیفته یکی از انواع مختلف اختلالات هویتی است. در این اختلال وضعیت روحی برای فرد پیش می‌آید که در آن احساس خاص بودن رخ می‌دهد. در اصل فرد در خود یک نیاز عمیق به توجه بیش از حد و تحسین، اعتماد به نفس شدید و کاذب احساس می‌کند. اما در پشت این نقاب اعتماد به نفس، عزت نفس شکننده‌ای وجود دارد که در برابر کمترین انتقادات آسیب می‌بیند.
لازم است بدانید اختلال خودشیفتگی باعث ایجاد مشکلاتی در بسیاری از زمینه‌های زندگی مانند روابط احساسی، کار، مدرسه یا امور مالی می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است وقتی به آنها توجهی نمی‌شود، ناامید و سرخورده شوند. آنها ممکن است روابط خود را غیرقابل تحقق تلقی کنند و دیگران ممکن است از بودن در اطراف آنها لذت نبرند. در ادامه این مقاله قصد داریم شما را با جنبه‌های مختلف این بیماری روانشناختی آشنا کنیم.
اختلال شخصیت خودشیفته
علائم اصلی اختلال شخصیت خودشیفته
قبل از هر مسئله‌ای باید بدانید اختلال شخصیت خودشیفته چه علائمی دارد. با آگاهی از این علائم، سریع تر می‌توانید این اشخاص را تشخیص دهید و آنها را درک کنید. با دانستن این موارد هرگز قصد ترک آنها را نداشته باشید. در مقابل سعی کنید به آنها کمک کنید و اگر کاری از دست شما بر نمی‌آید در انتها این افراد را به مشاوره ارجاع دهید.
علائم و نشانه های اختلال شخصیت خودشیفته و شدت علائم در افراد مختلف، متفاوت است. افراد مبتلا به این اختلال می‌توانند:
- حس اغراق آمیز از اهمیت در خود داشته باشند و خود را برتر از دیگران بدانند.
- خیالات اغراق آمیزی در خصوص موفقیت، قدرت، درخشش، زیبایی و یا همسر مناسب دارند.
- به دیگران اجازه رشد یا درخشش در هر زمینه‌ای را نمی دهند و فقط خود را می‌بینند.
- از دیگران برای بالا رفتن و رسیدن به بهترین‌ها استفاده می‌کنند.
- به نیازها و دغدغه‌های دیگران اهمیت نمی‌دهند و درکی از نگرانی‌های دیگران ندارند.
- حسادت در آنها وجود دارد و مطمئن هستند افراد دیگر به آنها حسادت می‌کنند.
- به شیوه ای متکبرانه یا غرور آمیز رفتار می‌کنند.
رفتار افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفتگی در برخورد با شرایط مختلف:
- وقتی به آنها به اندازه کافی توجه نمی‌شود، بی تاب یا عصبانی می‌شوند.
- -مشکلات بین فردی زیادی دارند و هرگز برای رفع آنها تلاش نمی‌کنند.
- با عصبانیت یا تحقیر واکنش نشان می‌دهند. سعی می‌کنند شخص دیگری را تحقیر کرده تا خود را برتر جلوه دهند.
- هوش هیجانی بسیار پایینی دارند و در تنظیم احساسات و رفتار مشکل دارند.
- بسیار مودی هستند و تغییر خلق و خوی در آنها کاملا واضح است.
درمان خودشیفتگی
آیا درمان خودشیفتگی ممکن است؟
هیچ درمان مشخص و واحدی برای اختلال شخصیت خودشیفته وجود ندارد. اما گفتار درمانی می‌تواند کمک کننده باشد. هدف این است که اعتماد به نفس ضعیفی در فرد ایجاد شود و انتظارات واقع بینانه تری نسبت به دیگران داشته باشند. گفتار درمانگران و روانشناسان می‌توانند بسته به شدت بیماری و سبک زندگی فرد، نحوه درمان را تغییر دهند و ارتباطات آنان را موثرتر کنند. ولی این پروسه به بازخورد و میل به تغییر شخص دارد. در ادامه این بخش چند مورد از روش‌های رایج برای درمان شخصیت خودشیفته را ارائه می‌دهیم.
تمرکز روی دوران کودکی
دوران کودکی مهمترین زمانی است که شخصیت کودکان شکل می‌گیرد. به طور اصولی افرادی که در سن بزرگسالی بیماری‌هایی مانند اختلال شخصیت خودشیفته دارند، دوران کودکی خوبی نداشته و تربیت آنان دچار مشکل شده است. درمانگران با تمرکز بر دوران کودکی و سفر به زمان گذشته، آنها را تا حدودی درمان می‌کنند.
پزشک با ورود به گذشته خودشیفته‌ها، متوجه می‌شود چه نوع از اتفاقات باعث تحریک آنها در حال می‌شود. به همین دلیل روش‌های سازنده‌تری برای مقابله با موقعیت آنان ایجاد می‌کنند و رفتار این افراد به مرور زمان تغییر می‌کند. به مرور زمان خودشیفته شروع به توسعه و تشکیل یک تصویر پایدار، واقع بینانه و یکپارچه از خود می‌کنند. این امر به آنها اجازه می‌دهد دنیا را نه سیاه و نه سفید ببینند. بلکه جهان در نگاه آنها خاکستری شده و افراد دیگر را به شکلی یکپارچه‌تر می‌بینند.
کاهش صدای درون انسان
همانطور که می‌دانید همه ما صدای درون داریم و اغلب اوقات از آن پیروی می‌کنیم. افرادی که سالم هستند، به راحتی می‌توانند صدای درون خود را کنترل کنند و در برخی موارد به آن “نه” بگویند. اما افرادی که به اختلال شخصیت خودشیفته مبتلا هستند، چنین کنترلی نداشته و همیشه از این صدا تبعیت می‌کنند. شایان ذکر است که افراد خودشیفته بیش از هر کسی نیاز دارند صدای درون را درک کنند و آن را بشناسند.
هرچه با این صدا آشنا باشید و نقاط ضعف و قدرت آن را تشخیص دهید، احساس بهتری نسبت به خود داشته و از اختلالات شخصیتی دور خواهید بود. برای اینکه تست اختلال شخصیت خودشیفته را روی خود انجام دهید، پیشنهاد ما این است که سوالات زیر را در یک دفتر یادداشت بنویسید و صادقانه به آنها جواب دهید.
- آیا صدای صدای درونی خود را دوست دارید؟
- صدای درونتان شیرین، دوست داشتنی، خشن یا ترسناک است؟
- آیا صدای درون شما یک راهنمای قابل اعتماد در طول زندگی است؟
- آیا وقتی خوب عمل می‌کنید به شما پاداش می‌دهد؟
- بیشتر اوقات در شما احساس خوشحالی یا نگرانی و استرس ایجاد می‌کند؟
- آیا شما را به وسیله الفاظ و جمله های منفی مجازات می‌کند؟
ایجاد عادت های جدید
یکی دیگر از راه هایی که روانشناسان برای درمان اختلال شخصیت خودشیفته در نظر می‌گیرند، جایگزین کردن الگوهای جدید رفتادی به جای الگوهای قدیمی است. در واقع، بیشتر مکانیسم های خودشیفتگی را می‌توان عاداتی دانست که از طریق اتصالات عصبی در مغز رمزگذاری شده‌اند. با ایجاد دو هدف می‌توان به مرور زمان تمام رفتارهای بد و ناخوشایند را تغییر داد:
- مهار عادت‌های خودشیفتگی قدیمی
- جایگزین الگوهای جدید و مطلوب‌تر
اگر این هدف به مدت طولانی در فرد خودشیفته ایجاد شود، سرانجام رفتار یا باور جدید در مغز رمزگذاری شده و تمام الگوهای قدیمی پاک می‌شوند.
تاثیر روی دیگران
شخصیت‌های خودشیفته وقتی شروع به درمان می‌کنند، دیگر مثل قبل نمی‌توانند بر دیگران تاثیر بگذارند. یا حتی تاثیر و توجهی از اطرافیان دریافت نمی‌کنند. در نتیجه اکثر اوقات شرمسار شده و شاید به افسردگی دچار شوند. اما جای نگرانی نیست، زیرا زمانی که عادت‌های جدید ایجاد می‌کنند، باعث ایجاد غرور واقع بینانه می‌شود. این امر انگیزه کمتری به بزرگ بودن تزریق می‌کند و توانایی تحمل شرایط را دارند. در نتیجه همدلی عاطفی در آنها نیز شکل گرفته و احساس بهتری نسبت به خود و جهان دارند.
اختلال شخصیت خودشیفته و ازدواج
بیماری اختلال شخصیت خودشیفته بر روابط به خصوص رابطه زناشویی اثر زیادی دارد. ازدواج با خودشیفته، می‌تواند مسیر زندگی را به کلی تغییر دهد و شما را در باتلاقی عمیقی فرو ببرد. پس قبل از اینکه با یک فرد خودشیفته زیر یک سقف قرار بگیرید، مطالب زیرا را با دقت بخوانید و در صورت مشاهده در فرد از روانشناس کمک بگیرید. به طور فزاینده‌ای ما در دنیای خودشیفته زندگی می‌کنیم. به جزء دوران کودکی، ذهنیت “به من نگاه کن” که غالبن توسط شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام شکل گرفته، باعث شده مردم واقع‌بینی را فراموش کنند و از خود واقعی دور شوند. بنابراین چگونه این افزایش خودشیفتگی بر روابط شخصی ما تاثیر می‌گذارد؟
در جواب باید گفت، اگر شریک زندگی شما فقط در مورد خود حرف می‌زند، همیشه نیاز به توجه و تایید دارد ممکن است وی خودشیفته باشد. اگر به راحتی نسبت به انتقاد خفیف بیش از حد واکنش نشان دهد، به احتمال فراوان خودشیفته است. در اختلال شخصیت خودشیفته افراد فقط در صورت برآورده شدن نیازهایشان یا به هدف رسیدن، به شما اهمیت می‌دهند. به یاد داشته باشید که ازدواج با فرد خودشیفته علائم و معایب دیگری دارد که در ادامه به صورت موردی بیان می‌کنیم:
- حس حق یا برتری
- عدم همدلی
- رفتار کنترل کننده
- نیاز شدید به تحسین
- پرخاشگری و عصبانیت شدید
- تنها در تأمین نیازهای خود متمرکز هستند و نیازهای دیگران را نادیده می‌گیرند.
- انعطاف پذیر و انتقاد پذیر نیستند.
چگونه با خودشیفته ها کنار بیاییم؟
کنار آمدم با اختلال شخصیت خودشیفته کار سختی است. به خصوص اگر یکی از نزدیکترین افراد خانواده، همسر، دوست یا رئیستان به آن دچار باشد. اما راه حل‌هایی وجود دارد که می‌تواند با استفاده از آنها، در کنار آنها زندگی کرد یا درک بیشتری از این افراد داشته باشیم. در ادامه راهکارهایی برای مقابله با شخصیت خودشیفته را بیان می‌کنیم.
درک کردن
اولین قدم برای کنار آمدن با افراد خودشیفته، درک آنهاست. زمانی که متوجه می شوید در کودکی دوران خوبی نداشتند و به روش سالمی تربیت نشده‌اند، راحت تر با آنها کنار می‌آیید. وقتی با آنها به راحتی مقابله کنید و بدانید ریشه رفتارشان از کجا نشات گرفته، دیگر در کنار آنها دچار استرس و عصبانیت نمی‌شوید. اما حق دارید کار بسیار سختی است.
فاصله خود را با آنها حفظ کنید
اگر راه چاره‌ای ندارید، فاصله خود را با آنها حفظ کنید. بین خود و این دسته افراد مرز بگذارید و عاطفه خود را در دسترس قرار ندهید. اگر بدانید فردی در نزدیکی شما به این اختلال دچار است و کاری برای خود انجام ندهید، بدون شک آسیب های روحی و روانی زیادی متحمل می‌شوید.
کمک گرفتن از روانشناس حرفه‌ای
به طور کلی اختلال شخصیت خودشیفته در گذر زمان در خانه تنش و نارضایتی ایجاد می‌کند. نه تنها خودشان از این بیماری رنج می‌برند، بلکه افراد خانه را درگیر عواقب منفی بیماری می‌کنند. اگر با فرد خودشیفته در ارتباط هستید و نمی‌دانید باید چه کاری انجام دهید، راه چاره تنها مراجعه به یک روانشناس حرفه‌ای است. تنها یک پزشک می‌تواند مشکل شما را حل کند و این اختلال را درمان کند. در نتیجه سعی نکنید خود را تحت فشار قرار دهید و ادعا کنید که هیچ اتفاقی رخ نداده است.
در صورت نیاز به صحبت با روانشناس حرفه‌ای و گرفتن راهنمایی‌های تخصصی از آنها می‌توانید از اپلیکیشن نوا استفاده کنید. نوا بستر ارتباطی هوشمندی را برای تمام افرادی که نیاز به خدمات تخصصی دارند فراهم کرده است. برای دانلود اپلیکیشن نوا اینجا کلیک کنید.
بی‌اعتنایی
تمرکز خود را از روی آنها متوقف کنید. هنگامی که یک شخصیت خودشیفته در مدار شما وجود دارد، آنها می‌خواهند همیشه در دایره توجه شما قرار گیرند. در این راستا ممکن است نیازهای خود را کنار بگذارید تا آنها را راضی نگه دارید. اگر باید با یک شخصیت خودشیفتگی سروکار دارید، به آنها اجازه ندهید که در احساس شما نفوذ کنند یا دنیای شما را تصرف کنند. شما هم مهم هستید و باید مرتبن نقاط قوت، خواسته ها و اهداف خود را به یاد آورید. ابتدا از خود مراقبت کنید و به یاد داشته باشید که رفع مشکلات بیمار وظیفه شما نیست.
حرف خود را به آنها بزنید
اگر ناراحت و دلگیر شده اید، صحبت کنید. اکثر رفتار خودشیفته‌ها توهین‌آمیز و ناراحت کننده است. این اشخاص با رفتارهای خودپسندانه به دیگران آسیب می‌زنند و هرگز انتقاد پذیر نیستند. اما شما باید به عنوان یک انسان آسیب دیده و ناراحت حرف خود را بزنید و به آنها بگویید که اشتباه می‌کنند. اگر در مقابل رفتار ناشایست شان، هیچی نگویید و سرویس بیشتری بدهید، وضعیت بدتر خواهد شد.
عاقبت افراد خودشیفته به کجا می‌انجامد؟
حال سوال اینجاست که آیا خودشیفته‌ها تا آخر عمر خودشیفته می‌مانند؟ آیا اختلال شخصیت خودشیفته درمان نمی‌شود و فرد همیشه اطرافیان خود را اذیت می‌کند؟ در جواب باید بگوییم، کاملا به خود فرد بستگی دارد و اینکه آیا تمایلی به عادی و سالم زیستن دارد یا خیر. افراد زیادی بودند که به درمانگر اعتقادی نداشته و کاماکان با شخصیت خودشیفته خود دیگران را آزار می‌دهند. همچنین در مقابل آن اشخاص دیگری نیز هستند که با چند سال درمان و زیر نظر پزشک، اکنون سالم هستند و دیگر اثری از رفتارهای خودشیفته در آنها نیست.
اما صحبت ما با افرادی است که هیچ قدمی برای رفع این اختلال نداشته و همچنان با الگوهای رفتاری قدیمی و آسیب زننده زندگی می‌کنند. شاید فکر کنید خودشیفت‌ها شادتر هستند اما اگر راه درمان را پیش نگیرند، به شدت مضطرب شده و بیماری‌های جسمانی سراغشان می‌آید. اختلال شخصیت خودشیفته در روابط عاطفی به سرعت شکست خورده و عشق‌های آنان سرانجامی نخواهد داشت. یا اگر در محیط کار حرفه‌ای استخدام شوند، بعد از مدتی که رفتارشان رونمایی شد تعدیل شده و به سختی می‌توانند در طولانی مدت در شرکتی کار کنند.
نتیجه گیری
در این مقاله در خصوص اختلال شخصیت خودشیفته و تاثیر آن در روابط صحبت کردیم. اکنون می‌دانید این اشخاص اگر درمان نشوند، چقدر خطرناک هستند و زندگی با آنها ریسک است. بعد از خواندن این مقاله اگر نزدیک این افراد زندگی می‌کنید، راهکارها را انجام دهید و با یک مشاور روانشناس یا روانپزشک صحبت کنید و فرد خودشیفته را برای مراجعه به پزشک تشویق کنید.
